Kedilerde Mantar
Kedilerde mantar enfeksiyonu, özellikle tüy ve deri sağlığını etkileyen, oldukça bulaşıcı bir cilt rahatsızlığıdır. Özellikle yavru, yaşlı ya da bağışıklığı düşük kedilerde sık görülür. “Mantar” dendiğinde akla gelen kaşıntılı döküntüler, tüy dökülmeleri ve kızarıklıklar hem kedilerde hem de insanlarda görülebilir. Bu nedenle kedilerde mantar sadece kedi sağlığı için değil, evde yaşayan diğer bireyler için de dikkate alınması gereken ciddi bir sorundur.
Bu kapsamlı yazıda, kedilerde mantarın nasıl oluştuğu, belirtileri, bulaşıcılığı, tedavi yöntemleri ve önleyici yaklaşımlar hakkında detaylı bilgiler bulacaksınız.
1. Kedilerde Mantar Nedir?
Veteriner literatüründe “dermatofitoz” olarak bilinen mantar enfeksiyonu, kedilerde çoğunlukla Microsporum canis adlı mantar türüyle ilişkilidir. Bu organizmalar, derideki keratinle beslenerek yaşamlarını sürdürür ve kaşıntılı, kızarık ve tüy döküntülü lezyonlara yol açar.
Mantar, genellikle yüz, kulak arkası, kuyruk dipleri ve patilerde başlar, zamanla vücudun çeşitli bölgelerine yayılabilir.
2. Mantar Enfeksiyonunun Nedenleri
Kedilerde mantar enfeksiyonunun temel nedenleri şunlardır:
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
(yavru, yaşlı ya da hasta kedilerde sık görülür) - Nemli ve kirli ortamlar
(mantarlar nemli ortamlarda daha hızlı ürer) - Bulaşıcı temas
(hasta kediyle temas veya enfekte eşya kullanımı) - Stres ve kötü beslenme
- Fazla taranmayan, tüyleri keçeleşmiş kediler
Bu faktörlerin bir araya gelmesi, mantar enfeksiyonu riskini artırır. Özellikle barınaklarda veya kalabalık kedi gruplarında hızla yayılabilir.
3. Kedilerde Mantar Belirtileri
Mantar enfeksiyonunun belirtileri zamanla belirginleşir. İlk evrelerde sadece hafif tüy dökülmesi olarak görülse de, ilerledikçe cilt üzerinde tipik lezyonlar oluşur.
En yaygın belirtiler:
- Yuvarlak ve sınırları net tüy dökülmeleri
- Pullanma ve kabuklanma
- Kızarıklık ve kaşıntı
- Deri renginde koyulaşma
- Tüylerin matlaşması ve incelmesi
- Tırnaklarda deformasyon (nadir)
Bazı kediler kaşınmayabilir, ancak bu mantar olmadığı anlamına gelmez. Bazı mantar türleri kaşıntı yapmadan da yayılabilir.
4. Mantar Nasıl Bulaşır?
Kedilerde mantar son derece bulaşıcı bir hastalıktır. Sadece diğer kedilere değil, insanlara da bulaşabilir (özellikle çocuklar, yaşlılar, bağışıklığı düşük bireyler).
Bulaşma yolları:
- Hasta kedinin tüyleriyle temas
- Ortak kullanılan tarak, battaniye, mama kabı
- Enfekte bölgelerin dökülen derisi ya da tüyleri
- İnsan eliyle taşınma (ellerde sporlar kalabilir)
Evin diğer kedilerinin de muayene edilmesi önemlidir. Belirti göstermeyen kediler de taşıyıcı olabilir.
5. Kedilerde Mantar Teşhisi
Veteriner hekimler tanı koymak için aşağıdaki yöntemleri kullanır:
🟢 Wood Lambası (UV ışık)
Mantar türlerinin çoğu mor ötesi ışık altında yeşil renk verir.
🟢 Tüy örneği mikroskop incelemesi
Mantar sporları mikroskop altında belirlenebilir.
🟢 Laboratuvar kültürü
Deri ya da tüy örneği, mantar üretmek üzere kültür ortamına alınır.
🟢 Kan testi
Nadir durumlarda bağışıklık yanıtı ölçülerek destekleyici bilgiler elde edilir.
Teşhis konulmadan kesinlikle ilaç tedavisine başlanmamalıdır.
6. Kedilerde Mantar Tedavisi
Mantar tedavisi sabır ve istikrar gerektirir. Genellikle birkaç hafta ila birkaç ay sürebilir.
1. Topikal Tedavi (Dıştan Uygulanan):
- Antifungal şampuanlar (klorheksidin, mikonazol içerikli)
- Mantar kremleri
- Haftada 2–3 kez banyo
- Lezyonlu bölgelerin tıraş edilmesi
2. Ağızdan İlaç Tedavisi:
- Itrakonazol, Griseofulvin gibi antifungal tabletler
- Veteriner dozuna göre, genellikle 4–6 hafta arası kullanılır
3. Ortam Temizliği:
- Halılar, yataklar, oyuncaklar ve kum kabı günlük dezenfekte edilmelidir
- Çamaşır suyu ve mantar karşıtı dezenfektanlar etkili olur
- HEPA filtreli süpürge ile tüyler temizlenmeli
Tedavi sırasında vitamin desteği ile bağışıklık sistemi güçlendirilmelidir. İyileşme belirtisi olsa bile ilaçlar kesilmemelidir.
7. Mantar İnsanlara Bulaşır mı?
Evet. Kedilerdeki mantar zoonotik yani hayvandan insana geçebilen bir hastalıktır. Özellikle aşağıdaki bireyler risk altındadır:
- Çocuklar
- Yaşlılar
- Hamile kadınlar
- Bağışıklık sistemi zayıf bireyler (kanser hastaları, kronik hastalar)
İnsanda enfekte bölgeler genellikle halka şeklinde kızarık ve kaşıntılı olur. Böyle bir durumda dermatoloğa başvurulmalıdır.
Korunmak için:
- Eldivenle temas
- Her dokunuş sonrası elleri yıkamak
- Kediye temas eden yüzeyleri düzenli temizlemek
8. Kedilerde Mantar Nasıl Önlenir?
Mantar enfeksiyonlarını önlemek, tedavi etmekten daha kolaydır. Aşağıdaki önlemlerle risk en aza indirilebilir:
- Kedinizi düzenli tarayın ve deri sağlığını gözlemleyin
- Mama, kum kabı ve yatak gibi eşyaları temiz tutun
- Yeni gelen kedileri karantinada tutun (en az 14 gün)
- Bağışıklığı destekleyen dengeli beslenme sağlayın
- Aşırı nemli ortamları havalandırın
- Veteriner kontrollerini ihmal etmeyin
Tüylerde düzensiz dökülme, kaşıntı veya ciltte kızarıklık gördüğünüzde hemen veterinerinize danışın.
